autor: Frontal
Iako zvuči paradoksalno da postoje
razlike u tretmanu, lezbejke su unutar LGBT zajednice ugroženije u odnosu na
gejeve i bi osobe. Često su izloženije diskriminaciji nego muškarci koji se
deklarišu kao osobe istospolne seksualne orijentacije. Lezbejke su najčešće
žrtve dvostruke diskriminacije, zbog istospolne seksualne orijentacije i zbog
toga što su žene, navodi se u publikaciji "Ka pozitivnim praksama:
Izvještavanje medija u 2013. godini o LGBT temama u Bosni i Hercegovini",
koju je izdao Sarajevski otvoreni centar.
Tri autorice (Lejla Huremović,
Kristina Ljevak, Jasmina Čaušević) ovog izvještaja su nastojale da kroz
primjere iz medijske prakse prikažu način i obim tema koje su posvećene LGBT
populaciji. U ovogodišnjem, drugom po redu izvještaju nazvanom „Čekajući
ravnopravnost 2. Analiza izvještavanja štampanih medija o LGBT temama u
Bosni i Hercegovini u 2013. godini” ističe se da se najviše pisalo o
homoseksualnosti uopšte i o gej muškarcima, s tim da je gej često i krovni
pojam za sve što ima veze sa LGBT.
"Veoma mali broj tekstova je
obrađivao teme koje se tiču lezbejki i transrodnih osoba… Interspolnost je
zauzela medijski prostor nekoliko puta i to u kontekstu priznavanja prava ovim
osobama u Njemačkoj i Australiji. O biseksualnosti se nije pojavio niti jedan
tekst. Generalno, novinari i novinarke se rijetko odlučuju na istraživanja
vezana za LGBT teme, te uglavnom prenose vijesti iz domaćih i svjetskih
agencija“, stoji u pomenutom izvještaju.
Pored
toga, istaknuto je da kada govorimo o medijskom predstavljanju lezbejki i
rubrikama u kojima su bile zastupljene, definitivno su na prvom mjestu vijesti
iz pop kulture.
„U moru tekstova koji su pisani uopšteno o homoseksualnosti ili
o gej muškarcima, o lezbejkama se pisalo kada su poznate pjevačice, glumice
svojim autiranjem same otvarale medijski prostor. Tako su svi štampani mediji
prenijeli vijest sa dodjele nagrade Oskar (januar) kada je Jody Foster javno
rekla da je lezbejka. Isti slučaj je i sa izjavama pjevačice Marije Šerifović u
dokumentarnom filmu Ispovest, u kojem je izjavila da voli žene. Jedan pozitivan
primjer medijskog izvještavanja o lezbejkama jeste tekst o premijerki Toronta
koja je lezbejka.“
Lejla
Huremović, jedna od autorica prvog izvještaja i analitičarka medija u Sarajevskom otvorenom centru, ističe da je rijetko kad zainteresuje tekst/prilog koji govori
o lezbejkama, i da ih jako malo ima, kao da je mali broj kvalitetnih
tekstova o LGBT temama.
Ona
smatra da bi novinarke i novinari trebali više da istražuju svaku temu koju
rade, pa tako i teme koje govore o životu lezbejki, ali i uopšte LGBT osoba, da
uzimaju za sagovornice lezbejke. “Da poštuju izražavanja rodnog identiteta kod
sagovornica/ka. Da razumiju i koriste koretnu terminologiju.”
Lezbejke
u/o medijima
Kako
se ističe u izvještajima SOC-a, lezbejke su kao dio LGBT populacije posebno
zanemarene i vrlo rijetko su tema interesa novinara i medija generalno.
“Mediji
itekako utiču na stavove i ponašanja ljudi, shodno tome treba da poznaju
terminologiju (budu edukovani), provjere informaciju i odgovorno (profesionalno
i etički) izvijeste o društveno bitnim temama, a pri tom da uvaže i brojnosti
identiteta o kojima pišu. Obzirom da su LGBT teme društveno bitne, smatram da
mediji trebaju sami od sebe da istražuju i pišu o tome, a ne samo da prenose
aktivnosti LGBT organizacija i najave dešavanja. Životnost priče iz
svakodnevnice LGBT osoba mnogo više doprinosi smanjenju nivoa homofobije
naspram senzacionalističkih vijesti koje mediji prodaju”, ističe Sabina,
lezbejka iz Sarajeva.
Druga Sarajka, takođe lezbejka, koja
je insistirala na anonimnosti, navodi da bi stil pisanja morao biti ostavljen
na slobodu svakog autora/ice te prilagođen mediju za koji se piše, ali
sadržajno, morali bi biti daleko više informativni, nešto poput „xxx for
dummies“ jer je nivo nepoznavanja teme stravičan, a iz nepoznavanja idu
najrazličitija „tumačenja“ od postavke paralele između pedofil i gej do već
tradicionalne mistifikacije cijele populacije.
Na pitanje koliko zatvorenost
lezbejki, kao i drugih LGBT osoba, dodatno utiče na održavanje trenutnog stanja
u odnosu medija prema ovim temama Sabina ističe da ovakva konstatacija ima
svoje uporište, ali isto tako da su kontrolisani mediji, da je veliki
broj štampanih medija, najviše dostupnih bh. građanstvu zatvoren spram LGBT
osoba. “Osobito njihovih prava glede obrazovanja, zdravstvene zaštite,
zapošljavanja, te shodno tome i piskaraju senzacionalistički o paradama ponosa
i tamo stranim gej i lezbejskim ličnostima dok njihovi čitaoci smatraju da se
homoseksualnost treba liječiti.”
Lejla iz SOC-a za ovu problematiku
kaže da zna da je jako bitno da sve osobe stoje iza svog imena kad govore o
svom životu, ali da zbog izrazito homofobnog okruženja u kojem živimo, mnoge
LGBT osobe ne žele da izađu u javnosti sa punim identitetom.
“To treba biti razumljivo, ali ne bi
trebalo spriječiti novinarke i novinare da pišu o životima LGBT osoba. Mediji
utiču na formiranje mišljenja, te postepenim uvođenjem “živih priča” LGBT
osoba, na početku sa inicijalima ili nadimkom, ipak dobijaju priču, uvode teme
u javni prostor. Iako svaka autirana osoba doprinosi destigmatizaciji, to nije
jedina priča koja se može pričati. Postoje mnoge druge teme.”
*Tekst nastao u saradnji sa Helsinškim parlamentom građana Banja Luka i Sarajevskim otvorenim centrom
