procjenama kineskih naučnika i kolega iz Velike Britanije, napredni
heliostat dizajn mogao bi do 2050. godine smanjiti evropske troškove
energije za 7–15% i smanjiti potrebu za kopnenim vjetrom i solarnim
elektranama do 80%.
Zamislite
solarne panele koji nikada ne prestaju skupljati sunčevu energiju – ni
noću, ni tokom oblačnih dana. Upravo to obećava ideja solarnih panela u
svemiru, koncept koji se ozbiljno razmatra nakon decenijama dugih
istraživanja.
Prema procjeni
kineskih naučnika i njihovih kolega iz Velike Britanije, ova tehnologija
mogla bi do 2050. godine dramatično smanjiti troškove evropske
energetske mreže i smanjiti potrebu za vjetrom i solarnim elektranama na
zemlji u Evropi za čak 80%.
Ove procjene su objavljene u radu objavljenom u avgustu 2025, u magazinu Joule pod naslovom „Assess space-based solar power for European-scale power system decarbonization”. Procjene su urađene metodom kompjuterske simulacije i modeliranja.
Osnovna
prednost svemirskih solarnih panela jeste njihova pozicija: oni bi se
nalazili u orbiti, uvijek okrenuti prema Suncu. Time bi mogli neprekidno
proizvoditi energiju, dok paneli na Zemlji rade samo kad ima dnevne
svjetlosti. Još jedna prednost je jače sunčevo zračenje u svemiru – bez
atmosfere koja ga slabi.
Problem
sa solarnim panelima, pogotovo u našem regionu, jeste neplansko
postavljanje i stvaranje monopola nad time ko posjeduje solarne panele.
Radi se gola sječa šuma samo da bi se postavili paneli, a zanemaruju
studije koje pokazuju gdje se paneli mogu postaviti bez uništavanja
prirode – recimo u napuštenim industrijskim zonama. No, paneli u svemiru
bi bili sasvim novi nivo, jer bi uvijek bili okrenuti Suncu.
Iz solarnih panela do Zemlje?
Ali,
postavlja se jedno važno pitanje: kako bi se ta energija prenijela na
Zemlju? Rješenje podsjeća na način rada telekomunikacijskih satelita.
Paneli u orbiti sakupljali bi sunčevu svjetlost i pretvarali je u
energiju, a zatim je slali na Zemlju u obliku mikrotalasa.
Te zrake bi stizale do prijemnih stanica – ogromnih antena na površini –
gdje bi se mikrotalasi pretvarali u električnu energiju i slali u
postojeću elektrodistributivnu mrežu.
Ideja
nije nova – prvi put je predložena još 1968. godine. Tada je bila
naučna fantastika, ali danas se o njoj ozbiljno razmišlja. Kina, Japan,
Indija, Rusija, SAD i Velika Britanija već istražuju i razvijaju
tehnologije potrebne za ovakav projekat. Evropski naučnici su u novoj
studiji procijenili da bi do sredine ovog vijeka dvije tehnologije
razvijene u NASA-i mogle biti ključne: jedna poznata kao „heliostat swarm” (roj ogledala koji neprekidno hvata Sunce) i druga, jednostavnija “planarna mreža”.
Izazovi solarnih panela u svemiru
Procjene
pokazuju da bi napredniji heliostat mogao smanjiti troškove energetskog
sistema Evrope za 7–15% i značajno olakšati postizanje cilja „neto nula”
do 2050. godine. Ipak, postoje i veliki izazovi. Trenutno je cijena
razvoja svemirskih solarnih panela višestruko veća od onoga što bi bilo
ekonomski isplativo. Potrebno je savladati i tehničke prepreke: bežični
prenos energije u velikim razmjerama tek treba testirati, a roboti koji
bi u orbiti sastavljali panele još uvijek su u fazi razvoja.
Da
bi bio isplativ, tim je procijenio da bi se godišnji troškovi heliostat
dizajna morali smanjiti na oko 14 puta procijenjene cijene solarnih
panela na Zemlji do 2050. godine, dok bi planarno rješenje bilo
isplativo ako bi troškovi pali na 9 puta procijenjene cijene solarnih
panela na Zemlji do iste godine.
„Trenutno su troškovi svemirske solarne energije za 1–2 reda veličine iznad ovih tačaka rentabilnosti“, kaže inženjer Wei He sa King’s College London.
Uprkos
relativnoj neefikasnosti, istraživači smatraju da vrijedi razvijati
planarno rješenje uz efikasniji heliostat, jer planar ima viši stepen
tehnološke spremnosti i mogao bi se koristiti za demonstraciju i dalji
razvoj koncepta u kraćem vremenskom okviru.
„Preporučujemo koordiniranu razvojnu strategiju koja kombinuje i koristi obje tehnologije za postizanje boljih rezultata“, kaže He. „Fokusiranjem
najprije na zrelije planarno rješenje, možemo demonstrirati i
usavršavati tehnologije svemirske solarne energije, dok istovremeno
ubrzavamo istraživanje i razvoj rješenja koja omogućavaju kontinuiraniju
proizvodnju energije.“
Uprkos
svemu, stručnjaci vjeruju da vrijedi krenuti s jednostavnijim modelima i
postupno usavršavati tehnologiju. Ako uspije, svemirska solarna
energija mogla bi postati ključni izvor čiste energije – dostupan
neprekidno, nezavisan od vremenskih uslova na Zemlji i potencijalno
presudan u borbi protiv klimatskih promjena.
Izvor: naukagovori.ba
