izvor: Frontal
Studija "Apstinenti u BiH" čiji su autori Srđan Puhalo i Neda Perišić koju je izdala Fondacija Fridrih Ebert bavi se istraživanjem izbornih procesa iz ugla onih koji ne koriste svoje biračko pravo – tzv. političkih apstinenata.
U nastavku donosimo pregled razultata koje je navedeno istraživanje donijelo.
Na izbornu apstinenciju utiče mnogo
faktora, od onih koji su potpuno lični, preko situacije u društvu, do samog
izbornog sistema. Studija istražuje njihove razloge i analizira njihov profil u
odnosu na lokalne izbore 2012. godine.
Različite
kategorije apstinenata: U okviru istraživanja identifikovane su tri kategorije apstinenata: građane koji nekada izlaze, a nekad ne izlaze na izbore (40,3%), one koji su glasali, ali više neće (30,1%) i one koji nikada ne glasaju na izborima (29,6%). Pripadnost određenoj kategoriji apstinenata
u velikoj mjeri zavisi od socio-demografskih karakteristika ispitanika. Ova
razlika je utvrđena na šest od sedam mjerenih varijabli: starost, obrazovanje,
mjesto stanovanja, entitet, vjerska ubjeđenja, etnička pripadnost.
Apstinenti
u BiH nisu apolitični: Zainteresovanost za politiku, bilo da je riječ o
apstinentima na nivou Bosne i Hercegovine, ili po pojedinim etničkim grupama,
povezana je sa ponašanjem na izborima. Ispitanici, koji manipulišu svojim
izlaskom na izbore, tj. nekad glasaju, a nekad ne, su i najviše zainteresovani
za politiku, a slijede oni koji su razočarani i neće više da glasaju.
Ispitanici koji nikada ne glasaju su i najmanje zainteresovani za politička
dešavanja. Sasvim je jasno da najveći broj apstinenata ne možemo posmatrati kao
apolitične, nezainteresovane za politiku, već kao osobe koje su nezadovoljne
kvalitetom političkog izbora.
Ciljevi i ideali apstinenata: Sve tri kategorije
apstinenata imaju identične ciljeve: borba protiv kriminala i korupcije,
zaposlenost, pravna država, životni standard i socijalna pravda. Sasvim je
jasno da apstinenti u Bosni i Hercegovini žele da žive u državi u kojoj će biti
zaštićeni od korupcije i kriminala, u pravednom društvu u kojem će moći da žive
od svog rada. Najintenzivnije društvene ciljeve nalazimo kod ispitanika koji
su glasali, ali više neće, slijede oni koji nekad glasaju, a nekad ne, te oni
koji nikada ne glasaju.
Glasači i apstinenti – zajedničke odlike i razlike: Rezultati
provedenog istraživanja
pokazuju da se glasači i apstinenti međusobno razlikuju.
Ta razlika je više izražena kroz ponašanje ispitanika (zainteresovanost za
politiku, povjerenje u institucije), manje kroz pojedine socio-demografske
varijable (starost, mjesto stanovanja). Glasači izlaze na izbore nadajući se da
će oni dovesti do poboljšanja stanja u društvu, ističući kako je to njihova
dužnost i navika. S druge strane, apstinenti svoj neizlazak na izbore pravdaju
time da od toga neće imati nikakve koristi, razočaranošću, korupcijom i
kriminalom političara, ali i neispunjavanjem predizbornih obećanja. Glasači su više zainteresovani za politiku u odnosu
na apstinente. Razlika između glasača i apstinenata je prisutna i kod nekih socio-psiholoških varijabli kao što su:
nacionalizam, kosmopolitizam, odnos prema vođi i konzervativistička
autoritarnost. Glasači su veći nacionalisti u odnosu na apstinente, imaju veću
potrebu za vođom i izraženiju kolektivističku autoritarnost. Apstinenti su
skloni autoritarnosti, glasači još više. Obje grupe su autoritarne, glasači
ipak autoritarniji.
Među glasačima nalazimo i više onih koji vjeruju institucijama sistema.
Ispitujući neke socio-psihološke
varijable, pri čemu je propitivana autoritarnost kao sindrom crte ličnosti, kao
što su: nacionalizam, kosmopolitizam, dogmatizam, cilj opravdava sredstvo, odnos prema vođi, konzervativizam, konzervativistička autoritarnost i liberalizam, stiče se utisak da domaći
apstinenti nešto više „naginju“ autoritarnosti nego demokratiji. To se najbolje
može osjetiti kroz njihovu nespremnost da mijenjaju svoje stavove i da poštuju
drugačije mišljenje, kroz povišenu potrebu za vođom i zatvorenost u svoju
etničku grupu. Važno je naglasiti da iza te autoritarnosti ne stoji i spremnost
na preduzimanje ekstremnih akcija, na šta nam ukazuju relativno niske
vrijednosti na varijabli cilj ´opravdava sredstvo´.
Tri kategorije apstinenata značajno se razlikuju samo na varijablama kosmopolitizam (ukidanje nacija, nacionalne podjele kao
uzrok rata, tolerancija na drugo i drugačije) i liberalizam (pojedinac ispred kolektiva,
individualne slobode, čovjek kao razumno biće, pravda za sve, tolerancija i
različitost). Kosmopolitizam i liberalizam su najviše prisutni kod ispitanika koji nikada ne izlaze na izbore.
Povjerenje
apstinenata u institucije: Bosanskohercegovački apstinenti samo donekle vjeruju
institucijama. Najviše povjerenja u institucije nalazimo kod ispitanika koji
nekad glasaju, a nekad ne, a potom kod ispitanika koji su glasali, ali više
neće. Najmanje povjerenja u institucije nalazimo kod pravih apstinenata, onih
koji nikada ne glasaju. Apstinenti u Bosni i Hercegovini najviše povjerenja
imaju u vjerske organizacije, policiju, nevladin sektor i međunarodnu
zajednicu, dok najmanje povjerenja nalazimo prema partijama i izvršnoj vlasti.
Gdje su apstinenti aktivni: Među apstinentima u Bosni i Hercegovini nema
mnogo članova nevladinih organizacija, a među članovima je veoma malo onih koji
su istinski aktivni.
Najmasovnije su vjerske i sportske organizacije (manje od 20% apstinenata), a slijede
omladinske organizacije, sindikati i udruženja boraca i žrtava rata. Najmanje
je ispitanika koji su članovi ekoloških udruženja ili organizacija koja se bave
zaštitom ljudskih prava.
Apstinenti u Bosni i Hercegovini donekle se međusobno razlikuju; ta razlika nije velika između onih koji manipulišu svojim izlaskom na izbore i razočaranih, koliko se oni koji nikada ne glasaju razlikuju u odnosu na ove dvije grupe.
Analize koje su
rađene za svaku pojedinačnu etničku grupu pokazuju da vrsta apstinencije kod
Bošnjaka i te kako zavisi od njihovih socio-demografskih karakteristika (pol,
mjesto stanovanja, starost i obrazovanje). Kod hrvatskih ispitanika obrazovanje
i starost su uticale na vrstu apstinencije, dok kod Srba ove varijable nisu
imale nikakvog uticaja.
Bošnjački apstinenti međusobno se najviše razlikuju, a slijede hrvatski. Srpski apstinenti djeluju kao jedna prilično homogena grupa.
izvor: Frontal
