Kad je riječ o NATO integraciji Bosne i Hercegovine i, unutar nje, Republike Srpske, u javnosti Srpske se mogu čuti stavovi najvažnijih političkih faktora, i na strani pozicije i na strani opozicije, da je pitanje tih integracija stvar budućih razgovora, dogovora i, naposlijetku, referenduma na kojem bi se građani Srpske izjasnili po tom pitanju. U osnovi, sublimacija svih tih stavova jeste da trenutno ne postoji nikakva definisana i usvojena odluka po tom pitanju, nego da takva odluka tek treba da se donese. Takođe, iako se niko od tih najvažnijih političkih subjekata ne usuđuje javno da saopšti svoj jasan stav prema NATO (za ili protiv), primjetno je da se, pogotovo u predizborna vremena, taj stav primarno zasniva na skepsi, pa i na osporavanju potrebe NATO članstva BiH.

No, kad je riječ o formalnim odlukama i u njima iskazanim opredjeljenjima Republike Srpske spram NATO integracija zemlje, tu su stvari veoma jasne, precizne i nedvosmislene. Naime, Narodna skupština Republike Srpske je dana 18.03.2005. godine usvojila konsenzusom svih tada najvećih parlamentarnih stranaka u poziciji i opoziciji Deklaraciju o strateškim opredjeljenjima Republike Srpske u sistemu odbrane Bosne i Hercegovine („Službani glasnik Republike Srpske“ br. 63/2005) koja na veoma jasan način iskazala opredjeljenje Republike Srpske za ulazak Republike Srpske u NATO alijansu. Naime, ta Deklaracija je u svom tekstu predvidjela sljedeće:

- U trećoj rečenici preambule Deklaracije navedeno je da Narodna skupština Republike Srpske „pruža punu podršku ulasku Bosne i Hercegovine u “Partnerstvo za mir” i NATO savez“;

- U članu 1.2. Deklaracije navedeno je da „dodatne garancije bezbjednosti Bosne i Hercegovine trebaju predstavljati prijem u Partnerstvo za mir, kao i što brže uključivanje Bosne i Hercegovine u političko članstvo NATO saveza“;

- U članu 1.3. Deklaracije navedeno je da „sa daljim napretkom u izgradnji samoodrživog mira i demokratskog sistema, a i kao članica Partnerstva za mir i NATO, Bosna i Hercegovina će mijenjati karakter odnosa sa međunarodnim vojnim i bezbjednosnim snagama prisutnim na njenom tlu“;

- U članu 1.4. Deklaracije navedeno je sljedeće: „Republika Srpska je svjesna obaveza Bosne i Hercegovine nastalih na osnovu članstva u međunarodnoj zajednici, kao i potrebe da aktivno doprinosi međunarodnom miru i bezbjednosti. Ovo se posebno odnosi na aktivnu ulogu koju Bosna i Hercegovina ima ili treba da ima u Ujedinjenim Nacijama, Partnerstvu za mir, NATO, Organizaciji za evropsku bezbjednost i saradnju, u procesu pridruživanja Evropskoj Uniji, u odnosu na bezbjednosne procese u Jugoistočnoj Evropi, u globalnoj borbi protiv terorizma, kao i u mjerama za sprečavanje širenja oružja za masovno uništavanje, sa svim obavezama koje članstvo podrazumijeva“;

- U članu 2.1. Deklaracije predviđa se „usklađivanje strukture u Oružanim snagama Bosne i Hercegovine sa NATO standardima i kompatibilnost za učešće u misijama međunarodnog mira“;

Dakle, označenom Deklaracijom o strateškim opredjeljenjima Republike Srpske u sistemu odbrane BiH Narodna skupština Republike Srpske, kao najviši reprezent suverenosti građana Republike Srpske, ne samo da je jasno, glasno i nedvosmisleno izrazila opredjeljenje i „punu podršku“ Republike Srpske za članstvo BiH u NATO savez, nego je dodatno iskazala i svoju svjesnost za realizaciju operativnih zadataka u tom procesu, te je dala svoju podršku i tim konkretnim procesima.

S tim u vezi treba posmatrati i odredbe Zakona o odbrani Bosne i Hercegovine, za koji su u Parlamentarnoj skupštini BiH glasali predstavnici svih najvažnijih stranaka iz Republike Srpske iz tadašnje vlasti i opozicije. U članu 84. tog zakona predviđeno je da „Parlamentarna skupština, Savjet ministara Bosne i Hercegovine, Predsjedništvo, te svi subjekti odbrane, u okviru vlastite ustavne i zakonske nadležnosti, provešće potrebne aktivnosti za prijem Bosne i Hercegovine u članstvo NATO-a“.

Prema tome, jasno je da je relevantnim pravnim i političkim aktima, usvojenim od strane najviših entitetskih i reprezentativnih organa u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini, nedvosmisleno utvrđena odluka da Bosna i Herccegovina postane članom NATO alijanse. Ta odluka, budući da je usvojena u nadležnim parlamentima, postala je obaveza Bosne i Hercegovine, Republike Srpske i Federacije BiH. I ta obaveza postojaće sve dok oni isti parlamenti koji su usvajali te deklaracije i zakone ne donesu drugačije odluke.

Na ovom mjestu treba ukazati na sljedeće momente:

- Narodna skupština Republike Srpske nikad nakon 2005. godine nije usvojila akt kojim bi stavila van snage predmetnu Deklaraciju o strateškim opredjeljenjima Republike Srpske u sistemu odbrane BiH, odnosno Narodna skupština Republike Srpske nikad nije na formalan način iskazala da je u međuvremenu odustala od „pune podrške“ članstvu BiH u NATO savezu. Shodno tome, postavlja se pitanje zbog čega političke partije u Republici Srpskoj, one koje su u vlasti i opoziciji, ne govore javno o ovoj odluci i zbog čega bježe od svoje uloge u ovom procesu.

- Političke partije u Republici Srpskoj nisu tražile mišljenje građana prije usvajanja Deklaracije o strateškim opredjeljenjima Republike Srpske u sistemu odbrane BiH.

- Političke partije u Srpskoj nisu nikad nakon usvajanja ove Deklaracije objasnile građanima sadržaj te Deklaracije, niti su u javnosti zastupale argumentaciju navedenu u toj Deklaraciji.

- Političke partije u Srpskoj, koje danas zastupaju stavove suprotne predmetnoj Deklaraciji, trebaju javnosti da objasne zbog čega postupaju suprotno aktu Narodne skupštine Republike Srpske, odnosno zbog čega ne poštuju shodno tom aktu za koji su i same glasale. Pravno, politički i etički je nekonzistentno optuživati političko Sarajevo za nepoštovanje odluka parlamenta Republike Srpske, a koje predstavljaju izraz suverene volje građana Republike Srpske, a u isto vrijeme činiti isto-ne poštovati sopstvene parlamentarne odluke.

*Kolumna objavljena i na sajtu Nove Srpske