Imuni sistem se sastoji od urođene i stečene komponente. Prva služi kao rana zaštita od infekcije (akutnih upala), dok se druga razvija sporije i obezbjeđuje specijalizovanu i efikasniju odbranu od napadača.

Dr Zania Stamataki, sa Instituta za imunologiju i imunoterapiju Univerziteta u Birmingemu, uporedila je imunološki sistem sa sistemom odbrane neke države.

’’Kao kćerka oficira ratnog vazduhoplovstva i medicinske sestre, fascinirana sam odbrambenim sistemima. Ne postoji ništa impresivnije od lјudskog imunološkog sistema, opremlјenog bogatim odbrambenim arsenalom za različite vrste patogena. Virusi su evoluirali kako bi prevarili, zaobišli ili izbjegli ovu odbranu. Naš imunološki sistem je zbog toga naučio da prepozna i odvrati ove taktike skrivanja virusa. Kod bolesti COVID-19, neprijatelј je sićušni komad genetskog materijala sa omotačem od lipida i proteinskom krunom’’, napisala je dr Stamataki u kolumni za britanski Gardijan.

Dakle, kako nas to imunološki sistem brani od virusnih infekcija i kako se to odnosi na COVID-19?

Da bismo razumjeli kako funkcioniše odbrana, moramo razumjeti i neprijatelja. Virus koji izaziva COVID-19 naziva se SARS-Cov-2 i pripada grupi koronavirusa, a prvi put je otkriven kod lјudi prije pet mjeseci. Spolјašni sloj virusa prekriven je proteinskim šilјcima, poput krune. Ovi šilјci pomažu virusu da se zakači na ćeliju domaćina.

’’Zamislite da je virus poput robota. Ne može se razmnožavati, pa mu je potrebna fabrika materijala - proteina, lipida i nukleotida - da bi se umnožavao (pravio kopije samog sebe)’’, rekla je dr Zania.

Proteinski šiljci omogućavaju virusu da se pričvrste za membranu ćelije domaćina, ispuštajući svoj RNK koji predstavlja spisak instrukcija koji omogućavaju njegovu replikaciju, tj. umnožavanje. Nakon što RNK virusa uđe u ćeliju, virus preuzima kontrolu nad ćelijom koristeći njene resurse za svoju replikaciju, sve dok imunološki sistem ne otkrije napadača i upali alarm.

Antitijela predstavljaju proteine koji se mogu vezati za proteinske šilje virusa, sprečavajući virus da se veže za ćeliju i tako izazove infekciju, a stvaranje ovih neutralizujućih antitijela u organizmu je cilj same vakcinacije.

Međutim, kod već inficiranih ćelija, imunološki sistem odgovara T-ćelijama koje su citotoksične, što znači da one razaraju inficirane ćelije smanjujući broj ’’fabrika’’ za umnožavanje virusa. Potrebno je nekoliko dana da bi se antivirusne T-ćelije raširile, a antitijela stvorila. Ali, kada se to desi, odbrambena strategija ostaje zapamćena, u slučaju da se organizam ponovo susretne sa istim napadačem. Ono što je problem sa SARS-CoV-2 jeste što ne postoji takva imunološka memorija, zato što je to potpuno nov virus sa kojim se ljudi nisu ranije susretali.

Po riječima dr Stamataki, to što najčešće stari umiru od COVID-19, uz neke izuzetke, ukazuje da je zdrav imunološki sistem obično u stanju da kontroliše infekciju, dok stari i oslabljeni imunološki sistem ima problema u borbi sa infekcijom.

’’Znamo da je zdrav imunološki sistem obično u stanju da eliminiše infekciju kroz nekoliko nedjelјa. Međutim, mi nemamo razumijevanje komponenti našeg imunološkog arsenala koje doprinose ovom podvigu - neke vakcine djeluju tako što stvaraju moćna neutralizujuća antitijela, dok druge vakcine stvaraju snažne memorijske T-ćelije’’, navodi ona.

’’Antivirusna antitijela se pojavlјuju već tri do četiri dana nakon otkrivanja virusa, ali da li ona štite od buduće reinfekcije? Vjerujemo da antitijela na druge koronaviruse (SARS, MERS) traju od jedne do tri godine. Budući da je riječ o novom virusu, još uvijek ne znamo odgovor na ovo pitanje’’, dodala je ona.

Da bismo otkrili odgovore na pitanja koja nas muče, potrebna su istraživanja, na čemu naučnici treba tijesno da sarađuju, a do tada treba da se zaštitimo koliko je to moguće.

’’Dok vakcina ili tretman ne budu dostupni, trebalo bi naporno da radimo kako bismo zaštitili sebe i svoje porodice - izolacijom i fizičkom distancom, nošenjem maski i pojačanom higijenom. Ako svi učinimo svoj dio, ovaj mali virus neće imati šanse’’, zaključila je dr Stamataki.

Frontal/D.M.