Nevjerovatno je da domaći političari više i ne skrivaju na šta se politika ovdje svodi: na ludačku strast ka grabljenju svog dijela javnog budžeta i javnih resursa, pri čemu su etika i principi odavno već stvar pluskvamperfekta, dok je novina da se više niko i ne trudi da prikrije sve pravne manjkavosti ovakvog ponašanja.
Prema navodima Nezavisnih novina, predsjednik dobojskog DNS-a uslovljava podršku kandidatu SNSD-a za gradonačelnika Doboja pozicijama koje je DNS imao u prethodnom mandatu na osnovu koalicionog sporazuma sa SDS-om.

U svakoj pravnoj državi nadležni tužilac bi morao odmah da reaguje na ovakve navode iz sredstava javnog informisanja i, kako se otvoreno ističe, trgovinu radnim mjestima u jednoj administrativnoj službi. Zašto: pa zato što je riječ o navodima koji predstavljaju osnove sumnje da je u Doboju u proteklom periodu učinjeno ili da se priprema činjenje nekoliko krivičnih djela, i to:

•    Krivično djelo „Povreda prava pri zapošljavanju i za vrijeme nezaposlenosti“ iz člana 227. Krivičnog zakona Republike Srpske;
•    Krivično djelo „Zloupotreba službenog položaja ili ovlašćenja“ iz člana 347. KZ RS;
•    Krivično djelo „Trgovina uticajem“ iz člana 353. KZ RS.

Krivično djelo „Povreda prava pri zapošljavanju i za vrijeme nezaposlenosti“ glasi: „Ko drugome uskrati ili ograniči pravo na slobodno zapošljavanje pod jednakim uslovima koji su predviđeni u zakonu ili drugim propisima, kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do dvije godine“. U konkretnoj situaciji, prema navodima iz označenog novinskog članka, postoje osnovi sumnje da se jednoj političkoj partiji u prethodnom periodu omogućilo da zaposli svoje članove ili osobe koje ona želi da zaposli, na radna mjesta u lokalnoj administrativnoj službi u Doboju, i to protivno odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi Republike Srpske. Naime, u članu 110. Zakona o lokalnoj samoupravi Republike Srpske predviđeno je da u opštinskoj upravi jedinice lokalne samouprave poslove obavljaju opštinski, odnosno gradski službenici, tehnički i pomoćni radnici. Član 111. Zakona o lokalnoj samoupravi nabraja ko su to službenici u smislu zakona, te navodi da su to sekretar skupštine, načelnik odjeljenja ili službe, šef odsjeka, stručni savjetnik, samostalni stručni saradnik, inspektor, interni revizor, komunalni policajac, viši stručni saradnik i stručni saradnik.Član 111a. Zakona o lokalnoj samoupravi navodi da skupština opštine imenuje načelnika odjeljenja ili službe na prijedlog načelnika opštine, odnosno gradonačelnika nakon sprovedenog javnog konkursa.Dakle, da bi neko postao načelnik odjeljenja u opštini ili gradu mora prethodno biti sproveden javni konkurs. Protivpravno je, stoga, da političke partije i organi vlasti u lokalnim opštinama/gradovima sporazumno dogovaraju koje načelničko mjesto će pripasti kome, prije sprovedenog konkursa, jer to obesmišljava sami smisao javnog konkursa i u direktnoj je koliziji sa zakonom. Zakon ne kaže da će načelnik odjeljenja ili službe biti imenovan nakon partijskog, nego nakon javnog konkursa, no to ovdašnje partije, političari i, nažalost, većina mentalno anesteziranih građana, očigledno ne razlikuje.

Član 119. Zakona o lokalnoj samoupravi dalje navodi da se upražnjeno radno mjesto u opštinskoj upravi jedinice lokalne samouprave popunjava putem javnog konkursa, u članu 120. Zakona napisano je da se javni konkurs objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srpske" i najmanje jednom dnevnom listu dostupnom javnosti na teritoriji Republike Srpske sa rokom od 15 dana za prijavljivanje kandidata, a član 121. predviđa da sprovođenje postupka za prijem službenika sprovodi komisija od pet članova. Ta komisija, prema članu 122.stavu 1. Zakona, u sprovođenju postupka za izbor službenika komisija provjerava i utvrđuje redoslijed kandidata na osnovu stručnih sposobnosti, dok prema stavu 2. istog člana Zakona odluku o izboru kandidata donosi načelnik opštine, odnosno gradonačelnik, na osnovu utvrđenog redoslijeda koji je prethodno utvrdila komisija na osnovu stručnih sposobnosti kandidata. Dakle, zakonsko pravilo, logika i poruka su jasni: potrebno je izabrati najstručnije kandidate na upražnjena radna mjesta u lokalnim samouprava, a ne zapošljavati radnike na osnovu partijskih koalicionih sporazuma.

Prema tome, veoma je važno da prije nastavka čitanja ovog teksta čitalac uobziri sljedeću činjenicu: partijsko zapošljavanje ne samo da je nemoralno i ne samo da predstavlja jedan, u samoj svojoj osnovi bezobrazan i primitivan čin, ono je prema samom zakonu nedopušteno. Zakon ne poznaje kategoriju partijskog zapošljavanja. Radna mjesta u lokalnim administrativnim službama se dobijaju na osnovu javnog konkursa, a nakon što se prethodno, na osnovu pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta, locira i utvrdi koja su to radna mjesta zbilja potrebna i definisana. Dakle, ne možete prvo zaposliti čovjeka, bez javnog konkursa i bez toga da je njegovo radno mjesto uopšte predviđeno za potrebno u lokalnoj administraciji, a potom pravne akte prilagođavati činu, bolje rečeno-primjeni grube partijske sile i nametanju zaposlenja njenog člana.

Vratimo se sad na Krivični zakon Republike Srpske. U konkretnoj situaciji, ako su navodi iz označenog novinskog članka tačni, jasno je su političke partije u Doboju uskratile ili ograničile pravo na slobodno zapošljavanje pod jednakim uslovima koji su predviđeni u zakonu ili drugim propisima, odnosno da su odgovorni pojedinci u njima izvršili krivično djelo„Povreda prava pri zapošljavanju i za vrijeme nezaposlenosti“. Ako političke partije dogovore unaprijed kome pripada koje radno mjesto u lokalnoj administrativnoj službi ili drugoj javnoj ustanovi ili preduzeću osnovanima od strane opštine/grada, onda se gubi smisao u prethodnom sprovođenju javnog konkursa za to radno mjesto, a o kršenju zakonskih odredbi koje definišu proceduru zapošljavanja u tim pravnim subjektima da i ne pričamo. Na taj način političke partije su potpuno uskratile mogućnost zaposlenja na tom radnom mjestu svima onima koji ne pripadaju članstvu političke partije koja je „dobila“ neku poziciju koalicionim sporazuom ili onima koje ta partija „ne šmeka“, odnosno to predstavlja najeklatantnije moguće kršenje zakona.

Sljedeće krivično djelo za koje postoje osnovi sumnje da je počinjeno u Doboju, ukoliko je označeni novinski članak makar i djelimično tačan, jeste „Zloupotreba službenog položaja ili ovlašćenja“ iz člana 347. KZ RS:

(1) Službeno ili odgovorno lice koje u namjeri da sebi ili drugome pribavi kakvu neimovinsku korist ili da drugom nanese kakvu štetu, iskoristi svoj položaj ili ovlašćenje, prekorači granice svog ovlašćenja ili ne izvrši službenu dužnost, kazniće se zatvorom od tri mjeseca do tri godine.

(2) Ako je djelom iz stava 1. ovog člana nanesena znatna šteta ili je došlo do teže povrede prava drugog, učinilac će se kazniti zatvorom od šest mjeseci do pet godina.

(3) Službeno ili odgovorno lice koje u namjeri da sebi ili drugome pribavi kakvu imovinsku korist, iskoristi svoj položaj ili ovlašćenje, prekorači granice svog ovlašćenja ili ne izvrši službenu dužnost, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina.

(4) Ako je djelom iz stava 3. ovog člana pribavljena imovinska korist u iznosu koji prelazi 10.000 KM, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do osam godina, a ako taj iznos prelazi 50.000 KM, kazniće se zatvorom od dvije do deset godina.

Dakle, u konkretnom slučaju, ako su makar djelimično tačni navodi iz označenog novinskog članka, jasno je da u Doboju postoje političari koji su imali i imaju namjeru da sebi pribave i imovinsku i neimovinsku korist prekoračenjem granica svojih ovlašćenja. Oni nemaju zakonsko ovlašćenje da partijskim sporazumima određuju ko će biti zaposlen i gdje u administrativnoj službi (kako je objašnjeno, to je isključivo stvar stručne sposobnosti kandidata koja se jedino može utvrditi u proceduri javnog konkursa, a ne političkog dogovora), odnosno oni su prekoračili svoja ovlašćenja kako bi izigrali zakon i sebi pribavili direktnu političku korist (dobijanje izbora za gradonačelnika i skupštinske većine), a što dalje omogućuje i direktnu imovinsku i neimovinsku korist.

Idemo dalje. Sljedeće krivično djelo za koje postoje osnovi sumnje da je počinjeno u konkretnom slučaju jeste krivično djelo „Trgovina uticajem“ iz člana 353. KZ RS:

(1)Ko zahtijeva ili primi nagradu ili kakvu drugu korist za sebe ili drugog, neposredno ili preko trećeg lica, da korišćenjem svog službenog ili društvenog položaja ili stvarnog ili pretpostavljenog uticaja, posreduje da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja, kazniće se zatvorom od jedne do pet godina.

(2) Ko drugom neposredno ili preko trećeg lica ponudi ili da nagradu ili kakvu drugu korist da, korišćenjem svog službenog ili društvenog položaja ili stvarnog ili pretpostavljenog uticaja, posreduje da se izvrši ili ne izvrši neka službena radnja, kazniće se zatvorom do tri godine.

(3) Ko koristeći svoj službeni ili društveni položaj ili stvarni ili pretpostavljeni uticaj posreduje da se izvrši službena radnja koja se ne bi smjela izvršiti ili da se ne izvrši službena radnja koja bi se morala izvršiti, kazniće se zatvorom od jedne do osam godina.

(4) Ko drugom neposredno ili preko trećeg lica obeća, ponudi ili da nagradu ili kakvu drugu korist da, koristeći svoj službeni ili društveni položaj ili stvarni ili pretpostavljeni uticaj, posreduje da se izvrši službena radnja koja se ne bi smjela izvršiti ili da se ne izvrši službena radnja koja bi se morala izvršiti, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina.

(5) Ako je za posredovanje iz stava 3. ovog člana zahtijevana ili primljena nagrada ili kakva korist, učinilac će se kazniti zatvorom od dvije do dvanaest godina.

U konkretnom slučaju, ako su navodi iz novinskog članka tačni, jasno je da političari u Doboju zahtjevaju korist za sebe i svoje političke partije i njihovo članstvo time što trguju svojim političkim uticajem, odnosno da koriste svoj društveni i politički položaj kako bi se izvršile službene radnje (zapošljavanje lica na radna mjesta u administrativnoj službi) na način potpuno suprotan zakonu (zapošljavanje partijskih „radnika“ u administrativnu službu protivno zakonskoj proceduri).

Prema tome, savršeno je jasno da u konkretnom slučaju nadležni okružni tužilac, shodno članu 43. stav 2. tačka a) Zakona o krivičnom postupku Republike Srpske, ima pravo i dužnost da odmah nakon saznanja da postoje osnovi sumnje da je učinjeno krivično djelo, preduzme potrebne mjere u cilju njegovog otkrivanja i sprovođenja istrage, pronalaženja osumnjičenog, rukovođenja i nadzora nad istragom, kao i radi upravljanja aktivnostima ovlašćenih službenih lica koji pronalaze osumnjičenog i prikupljaju izjave i dokaze, odnosno da inicira pokretanje odgovarajućeg krivičnog postupka kako bi odgovorna lica bila podvrgnuta odgovarajućem sudskom postupku i, ukoliko su krivično odgovorna, snosila propisane posljedice.

Još nešto treba napomenuti. Ukoliko su navodi iz označenog novinskog članka tačni, a svi smo nekad imali priliku da čujemo ili pročitamo kako političari i sami kažu, u ovom ili onom slučaju da su dogovorili podjelu funkcija u opštinama i gradovima, jasno je da se takvim dogovorima krši i sam Ustav Republike Srpske koji u članu 39. stav 3. navodi da je svako slobodan u izboru zanimanja i zaposlenja i pod jednakim uslovima mu je dostupno radno mjesto i funkcija. U ovoj konkretnoj situaciji, pod uslovom tačnosti navoda iz novinskog članka, partijski lokalni lideri su prekršili i obesmislili i sam Ustav Republike Srpske, jer su praktično svojim političkim djelovanjem promijenili citiranu odredbu na način da se ona primjenjuje u praksi tako da je svaki član partije slobodan da se u borbi za radno mjesto dodjeljeno njegovoj partiji koaliconim sporazumom bori svim sredstvima i pod jednakim uslovima sa svojim drugim partijskim kolegama.

Šta je ovdje važno? Doboj nije jedino mjesto gdje se ovakve stvari dešavaju. Naša je tragedija što su partijsko zapošljavanje protivno zakonskim pravilima, druga protivpravna ponašanja od strane političara i javnih funkcionera na svim nivoima i ostali primitivizam postali jedno uobičajeno i „normalno“ ponašanje. Ovakvim činjenjima i nečinjenjima kao društvo šaljemo poruku svima da je jedini način da se dobije posao u javnom sektoru, a koji većina percipira kao jedini poželjan, upravo da se prethodno postane članom neke partije i prihvate njeni kriminalni obrasci djelovanja. Na taj način svi polako pristajemo da postanemo poluge i mali brojčanici u toj protivpravnoj, protivprirodnoj i duboko antidržavnoj i antinacionalnoj raboti koja sistemski, polako ali sigurno razara do samog kraja i samu ideju mogućnosti pozitivne promjene u ovom duboko primitivnom i nesrećnom društvu.

No, s druge strane, posebno je velika i ozbiljna odgovornost tužilaca: da oni rade kvalitetno svoj posao, da imaju profesionalnu hrabrost, čast i obraz, a sa svim ovim i ovolikim materijalom, oni bi koliko sutra počeli da istražuju ama baš svaki koalicioni sporazum od Trebinja do Novog Grada, svako partijsko zaposlenje, svaki politički dogovor koji predstavlja protivpravan čin. Na taj način mi bi smo uspjeli da se iščupamo iz ralja bezobrazne, nadmene i ohole partitokratije, vratili bismo ljudima povjerenje u sistem i, nimalo nevažno, odvojili bismo žito od kukolja i kod političara, jer niti oni nisu svi isti niti su svi nečasni i korumpirani, iako ih javnost tretira tako (ne bez svakog razloga). U svakoj partiji ima časnoga i poštenoga svijeta, i taj i takav svijet bi morao i trebao da vladavinu prava stavi iznad vladavine partitokratije, u koju god ona stranu u nekom trenutku naginjala.

Autor: Milko Grmuša

Tekst uz odobrenje autora prenosimo sa: http://novasrpska.org/partijska-zaposljavanja-krivicna-djela-prije-svega/