U ovoj studiji u kojoj je osnovni princip rada bio analitičko-hijerarhijski process (AHP), uzeti su u obzir ekonomski kriterijumi (ukupan prihod od naplate, investicioni troškovi, eksploatacioni troškovi), tehnički (adaptibilnost naplatnog sistema, interoperabilnost naplatnog sistema, savremenost rješenja, mogućnost kontrole postupka naplate, ranjivost naplatnog sistema) i organizacioni kriterijumi (organizacioni napor u eksploataciji i nivo mogućih zloupotreba).
Postojeći sistemi naplate putarine koji se primjenjuju u evropskim zemljama su heterogeni i razlikuju se od zemlje do zemlje, kao što se može vidjeti na ilustraciji.
Evropska komisija pokušava da određenim direktivama uvede više reda u ovoj oblasti, kako po pitanju vrste i sistema naplate, tako i po ostalim neusaglašenim pitanjima. Osnovni cilj EU je interoperabilnost koja se želi postići politikom ”jedno tržište – jedan sistem naplate” kroz usaglašene cijene i kategorije vozila.
U Republici Srpskoj se mogu primijeniti četiri različita sistema za naplatu. To su sistem bez naplate, što je važilo do početka naplate putarina na autoputu Banja Luka-Gradiška, zatvoreni sistem naplate putarina, otvoreni sistem naplate putarine (trenutno važeći) i sistem vinjete.
“Kao rezultat primjene ove metode u razmatranju mogućnosti za uvođenje naplate putarine u Republici Srpskoj i izbora optimalnog sistema naplate vinjeta kao sistem naplate putarine predstavlja vrlo jednostavan model, te su ih zbog toga uvele gotovo sve manje evropske zemlje”, kaže se u studiji. Takođe, imaju određene prednosti nad ostalim sistemima naplate, najprije zbog jednostavnosti prikupljanja sredstava, čime se obezbjeđuju određeni benefiti za budžete svake zemlje kroz avansne uplate, zatim izbjegavaju se moguće gužve i zastoji zbog vršenja naplate, a postiže se i veća bezbjednost saobraćaja.
Postavlja se pitanje zašto se onda Vlada Republike Srpske nije odlučila za ova model naplate putarine već za otvoreni sistem naplate.
Najnoviju debatu o uvođenju vinjeta u Hrvatskoj pokrenuli su stručnjaci saobraćajne struke koji su se obratilil sadašnjem ministru pomorstva, prometa i infrastrukture, Siniši Dončiću, zahtjevom da se razmotri pitanje hitnog uvođenja ovog sistema plaćanja putarina u Hrvatskoj. I pored već velikog broja zaposlenih na poslovima naplate (oko 2.500 zaposlenih radnika) koji bi postali tehnološki višak, miinistar je nedavno potvrdio da se ozbiljno radi na analizi o mogućem prelasku na sistem vinjeta.
Izbor lokacije za naplatu je jedno od posebnih pitanja o kojem se nije dovoljno vodilo računa. Naime, na ovaj način su stvorene velike gužve u mjestu Laktaši jer većina vozača zaobilazi dionicu autoputa na kojoj je punkt za naplatu i nastavlja da koristi autoput uključujući se na lokaciji Mahovljanske petlje. Ovo stvara ogromne saobraćajne gužve u Laktašima, kao što je bila situacija prije izgradnje autoputa, koji je predviđen da izmjesti tranzitni saobraćaj iz samih naseljenih mjesta.
Takođe lokacija za postavljanje naplatnih kućica je suviše blizu tunela Klašnice i tunela Laktaši i u slučaju saobraćajnih špiceva došlo bi do stvaranja kolone vozila duge nekoliko stotina metara, a što bi dovelo do zaustavljanja vozla u zoni tunela, što nije dozvoljeno po važećim evropskim direktivama jer ugrožava bezbjednost saobraćaja i bezbjednost putnika u vozilima.
Autor: Frontal
