Republika Srbija će, s ciljem zaštite državnih interesa, u daljim
dogovorima sa privremenim institucijama samouprave u Prištini polaziti od toga da
svako rešenje, bilo opšteg ili nekog posebnog pitanja, o privremenom, prelaznom
ili konačnom statusu Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, o položaju Srba u Pokrajini
ili o zaštiti srpskog verskog i kulturnog nasleđa, mora da bude u skladu sa Ustavom
Republike Srbije i Rezolucijom Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija 1244.
Republika Srbija, u dobroj veri (bona fide), teži nastavku razgovora
sa predstavnicima PIS u Prištini, ubeđena u to da je trajno i održivo rešenje za
Kosovo i Metohiju moguće dostići kroz iskreni dijalog dve strane.
Vlada će, radi utvrđivanja osnovnih okvira za razgovore sa predstavnicima
privremenih institucija samouprave (PIS) u Prištini, predložiti Rezoluciju o osnovnim
principima za političke razgovore sa predstavnicima privremenih institucija samouprave
na Kosovu i Metohiji:
Rezolucija će biti zasnovana na sledećim elementima:
* da osnovna polazna premisa za razgovore sa PIS u Prištini na
visokom političkom nivou bude da Republika Srbija, u skladu sa međunarodnim pravom,
Ustavom i voljom građana, ne priznaje i nikada neće priznati jednostrano proglašenu
"nezavisnost" Kosova;
* sva prava i nadležnosti koji kao rezultat pregovora budu priznati
PIS u Prištini biće preneti zakonom na organe Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija
u skladu sa Ustavom, zakonima i drugim propisima Republike Srbije;
* da osnovna težnja tokom nastavka razgovora sa predstavnicima
PIS u Prištini bude postizanje sveobuhvatnog rešenja, a da svi pojedinačni dogovori
budu u skladu sa ciljevima državne politike utvrđenim Rezolucijom;
* da polazeći od činjenice da je Republika Srbija u dosadašnjem
toku političkog procesa, uprkos i nakon nelegalne jednostrane proglašene nezavisnosti
Kosova, svojim postupcima pružila PIS u Prištini ograničeni pravni i međunarodni
subjektivitet i legitimitet, razgovori na visokom političkom nivou treba da budu
vođeni o prevazilaženju institucionalnih paralelizama na području Autonomne pokrajine
Kosovo i Metohija, ne zadirući u pitanje međunarodnog i državno-pravnog statusa
PIS u Prištini. Cilj je uspostavljanje organa vlasti na području Pokrajine koji
bi bili priznati od svih strana uključenih u proces i uspostavljanje čvrstih pravnih
i političkih garancija na nivou Pokrajine i međunarodne zajednice za politička,
teritorijalna i druga prava nacionalnih zajednica na čitavom području Pokrajine;
* da Republika Srbija posebno insistira na:
A) uspostavljanju Autonomne zajednice srpskih opština na Kosovu
i Metohiji, koju bi činile teritorijalna autonomija četiri opštine severa Kosova
i Metohije i druge opštine sa većinskim srpskim i manjinskim stanovništvom (npr.
Gračanica, Štrpce, Gora itd.), zasnovane na posebnom Statutu o autonomiji Zajednice
srpskih opština na Kosovu i Metohiji i jemčene Ustavom pokrajine i javnom deklaracijom
predstavnika međunarodne zajednice uključenih u proces;
– Izvorne nadležnosti i elementi unutrašnjeg uređenja Autonomne
zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji biće usaglašeni kroz politički dijalog.
– Republika Srbija smatra da ova autonomija podrazumeva postojanje
izvornih nadležnosti u oblastima:
– prosvete (osnovnog, srednjeg i visokog školstva),
– zdravstva (svi nivoi zdravstvene zaštite),
– sporta,
– kulture,
– javnog informisanja,
– zaštite životne sredine,
kreiranje i sprovođenje politike zaštite životne sredine i održivog
razvoja;
– prostornog planiranja,
isključiva nadležnost u regulaciji prostornog planiranja i mehanizama
za upravljanje čitavim procesom, kao i u procedurama za procesuiranje zahteva i
njihovo odobravanje,
isključiva nadležnost u regulaciji sistema za razvoj javnog zemljišta,
što uključuje određivanje kriterijuma za namenu različite vrste zemljišta i za korišćenje
zemljišta,
isključiva nadležnost u upravljanju mehanizmom za utvrđivanje
zakonitosti vlasništva nad zemljištem i nekretninama,
isključiva nadležnost u kreiraju politike razvoja zemljišta i
stanogradnje, upravljanje javnim površinama uz postojanje sistema efikasne administrativne
intervencije u procesu izgradnje, prostornog planiranja i korišćenja zemljišta.
– poljoprivrede,
– šumarstva,
– vodoprivrede,
– lova, ribolova,
– pravosuđa (tužilaštva u prvom i sudstva u prvom i drugom stepenu,
sudovi na području Autonomne zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji bili
bi ustanovljeni zakonima na nivou Pokrajine, ali bi sporazumom koji proistekne iz
političkog procesa bilo utvrđeno da zakon mora da predvidi mehanizam putem kojeg
građani Autonomne zajednice preko svojih predstavnika utuču na izbor i sastav sudova.
Ovi sudovi bi imali ovlašćenje da na području Autonomne zajednice, u skladu sa propisima
važećim u Pokrajini, odlučuju u sporovima o osnovnim ličnim odnosima, pravima i
obavezama građana, da izriču kazne i druge mere prema učiniocima krivičnih dela
i drugih kažnjivih dela određenih zakonom, da odlučuju o zakonitosti pojedinačnih
akata organa i organizacija koje vrše javna ovlašćenja, rešavaju sporove o imovinskim
i radnim odnosima i odlučuju o drugim pitanjima u skladu sa važećim zakonima),
– unutrašnjih poslova (Autonomna policija bila bi u formalnom
smislu deo policijskih snaga Kosova i Metohije, a funkcionisala bi pod autoritetom
Izvršnog veća Autonomne zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji, na teritoriji
Autonomije i u skladu sa ovlašćenjima koja su definisana zakonima u saglasju sa
najvišim pravnim aktom Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija i Statutom Autonomne
zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji.)
– rudarstva,
– energetike,
– telekomunikacija,
– trgovine i ekonomske politike,
Izvršno veće ima isključivu nadležnost u pitanjima trgovine i
organizacije sajmova, uključujući administrativno planiranje trgovinskih aktivnosti,
kao i regulaciju sajamskih aktivnosti na teritoriji Autonomne zajednice srpskih
opština na Kosovu i Metohiji:
– fiskalne politike i finansija,
– posebna ovlašćenja Autonomne zajednice srpskih opština na Kosovu
i Metohiji vezana za jedinstvene registre privrednih društava, društveno-političkih
organizacija i verskih zajednica;
– organi Autonomne zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji
trebalo bi da Ustavom Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija imaju garantovanu mogućnost
uspostavljanja neposredne saradnje sa organima Republike Srbije, kao i pravo na
dopunsko finansiranje iz sredstava predviđenih budžetom Republike Srbije;
– Autonomna zajednica srpskih opština na Kosovu i Metohiji samostalno
odlučuje o izgledu i upotrebi svojih simbola (grba, zastave, himne i dr.), dok je
zakonom na nivou Pokrajine preciznije uređena upotreba simbola Pokrajine, kao i
zajednička upotreba simbola Pokrajine i teritorijalne autonomije;
Autonomna zajednica srpskih opština na Kosovu i Metohiji ima
Skupštinu Autonomne zajednice i Izvršno veće Autonomne zajednice koji bi se starali
o vršenju poslova iz delokruga Zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji utvrđenih
Statutom.
B) uspostavljanju specijalnog statusa za seoske enklave u kojima
Srbi i drugi nealbanci čine većinsko stanovništvo, eventualno i za područje opštine
Gora (ovo poslednje je samo mogućnost, u slučaju da većina stanovništva u Gori ne
želi da ova opština uđe u sastav Autonomne zajednice srpskih opština na Kosovu i
Metohiji);
– Područja obuhvaćena specijalnim statusom, naročito izvan gradskih
sredina, treba gde god je to moguće da za polaznu osnovu prilikom određenja teritorije
imaju etničku strukturu koja je postojala pre etničkog čišćenja, s obzirom na to
da i za međunarodnu zajednicu mora biti neprihvatljivo da rezultati etničkog čišćenja
u 21. veku u Evropi budu polazna tačka za iznaleženje nekog političkog rešenja;
– Izvorne nadležnosti područja sa specijalnim statusom bile bi
uže od nadležnosti Autonomne zajednice srpskih opština, ali bi nužno trebalo da
obuhvate uticaj na izbor kadrova i strukturu organa unutrašnjih poslova za data
područja, pravosuđe u prvoj instanci, prosvetu, zdravstvo, kao i pitanja koja zadiru
u oblast osnovnih političkih i ekonomskih prava;
– Sporazumom može biti utvrđeno da područja specijalnog statusa
pojedine od ovih nadležnosti vrše u saradnji sa organima Autonomne zajednice srpskih
opština, u skladu sa zakonima i drugim propisima koji važe u Pokrajini;
V) uspostavljanje posebnog ugovornog odnosa između Srpske pravoslavne
crkve i PIS u Prištini;
– Ovim ugovorom, koji bi trebalo da uzme u obzir iskustva iz
statusa Rimokatoličke crkve u Italiji, trebalo bi da bude utvrđena međunarodno validna
garancija za objekte Srpske pravoslavne crkve, crkvene posede i delovanje Srpske
pravoslavne crkve na području Pokrajine;
– Detalji vezani za pregovaračku poziciju po ovom pitanju moraju
biti usaglašeni sa predstavnicima Srpske pravoslavne crkve.
G) da u Ustavu Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija bude predviđena
trajna garancija za proklamovani povratak lica raseljenih sa Kosova i Metohije i
njihovih potomaka na osnovu političkog rešenja usvojenog pregovorima;
– Potrebno je usvajanje Zakona o povratku na nivou Pokrajine,
kojim će biti utvrđene obaveze organa Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, Autonomne
zajednice srpskih opština i jedinica lokalne samouprave u pogledu povratka izbeglih
i interno raseljenih lica;
– Potrebno je na teritoriji Autonomne zajednice srpskih opština
na Kosovu i Metohiji, obezbediti i garantovati pravo i uslove za održiv povratak
za ona prognana lica sa Kosova i Metohije kojima je onemogućen povratak u njihove
domove u drugim delovima Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija.
D) rezultat pregovora mora da bude i stvaranje efikasnog pravnog
i organizacionog mehanizma koji bi omogućio uključivanje predstavnika srpskog i
drugog nealbanskog stanovništva u rad i odlučivanje svih institucija i organa vlasti
Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, a na način da se onemogući bilo koji oblik
majorizacije od strane albanskih predstavnika u tim institucijama i organima vlasti:
– Srpska strana predlaže podelu Autonomne pokrajine Kosovo i
Metohija na nekoliko regiona, od kojih bi jedan zaseban predstavljala Autonomna
zajednica srpskih opština na Kosovu i Metohiji;
– Srpska strana predlaže formiranje dvodome Skupštine Autonomne
pokrajine Kosovo i Metohija, u kojoj bi gornji dom predstavljao Dom regiona i verskih
zajednica, a donji dom bi bio Dom građana;
U skladu sa ovim predlogom, u Domu regiona i verskih zajednica
bi svi regioni i glavne verske zajednice bili ravnopravno zastupljeni, a u Domu
građana bi srpsko i nealbansko stanovništvo bilo zastupljeno u skladu sa garantovanim
kvotama i izbornim rezultatima;
Predsedavajući jednog od dva doma, kao i potpredsednik drugog
od dva doma, trebalo bi da budu predstavnici srpskog i nealbanskog stanovništva
za koje se izjasni većina predstavnika izabranih iz redova srpskog i nealbanskog
stanovništva u tom domu;
Moraju postojati efikasni proceduralni mehanizmi koji bi onemogućili
donošenje odluka preglasavanjem u pitanjima koja direktno zadiru u nadležnosti Autonomne
zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji i prava srpskog i drugog nealbanskog
stanovništva u Autonomnoj pokrajini Kosovo i Metohija.
Đ) imovinska pitanja moraju da budu trajno rešena u skladu sa
važećim međunarodnim konvencijama, opšteprihvaćenim pravnim principima i standardima,
a svakako radi uspostavljanja pravne sigurnosti i stabilnog poslovnog i investicionog
okruženja na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija.
E) ovu političku platformu za razgovore sa predstavnicima privremenih
institucija samouprave u Prištini Vlada usvaja na predlog predsednika Republike
Srbije.
(RTS/Frontal)
