– Ovo je, u Srbiji, prva pripadnica partizanskog
pokreta koja je rehabilitovana po Zakonu o rehabilitaciji iz 2011. godine – kaže
za „Politiku” Radisav Nedović, član Okružnog odbora Subnora u Čačku.
Ovaj odbor je od 31. jula prošle godine
pokrenuo postupak za rehabilitaciju članova pokreta NOR-a i obradio ukupno 114 zahtjeva.
U međuvremenu, potomci su u 12 slučajeva odustali, sudu su podnijeta 102 zahtjeva
i 87 je već uzeto u rad.
Predlagač zahtjeva za Roksandu Lišančić
je njen bratanac Vlade Lišančić, koji je naveo da je tetka bila domaćica, da je
pripadala NOR-u i obavljala zadatke po nalogu KPJ, te zbog toga bila mučena.
Rješenje o rehabilitaciji donio je predsjednik
Višeg suda u Čačku Aco Vučićević, kao sudija pojedinac, navodeći da je Roksanda
zlostavljana samo zbog toga što je bila član KPJ i pripadala NOR-u od 1941. godine
do smrti.
„Na posjedu porodice Lišančić bilo je sagrađeno
više skloništa gdje su se u kriznim situacijama skrivali borci, pa je zbog ove svoje
aktivnosti pok. Roksanda često bila privođena u četničke štabove i policijske ispostave
gde je tučena i na druge načine mučena, i od nje traženo da otkrije skloništa i
drugove sa kojima je sarađivala. Pok. Roksandu je grupa četnika uhapsila 29. avgusta
1943. godine sa još 16 pripadnika NOP-a u Atenici, i zaklali su je na mestu Crkvine
u tome selu. Umrla je pod teškim mukama, na njenom tijelu bilo je više od 80 uboda
nožem”, navodi se u rješenju.
Sudija je zaključio da je to učinjeno iz
političkih i ideoloških razloga.
Protivnu stranu u ovom slučaju, Republiku
Srbiju, zastupalo je Više javno tužilaštvo u Čačku sa stavom da nema mjesta rehabilitaciji
mlade partizanke. Tužilac se pozvao na stav 3. prvog člana pomenutog zakona, ističući
da pravo na rehabilitaciju imaju „lica koja se smatraju borcima NOR-a”, dakle ne
i „borci NOR-a kojima to pravo nije osporavano”. Međutim, sudija je ocijenio da
to nije bitno, obrazlažući da „pravo na rehabilitaciju imaju sva lica koja su iz
političkih, vjerskih, nacionalnih ili ideoloških razloga lišena života, slobode
ili drugih prava na teritoriji Republike Srbije, bez sudske ili administrativne
odluke”.
U knjizi Radisava Nedovića „Čačanski kraj
u NOB 1941–1945 – Žene borci i saradnici”, navodi se da je Roksanda Rosa Nedeljka
Lišančić bila siromašnog imovnog stanja zbog čega nije učila školu i da je „svoju
djevojačku spremu, s mukom iz nadnice stvaranu, darivala borcima na frontu”. Početkom
1942. postala je član SKOJ-a, a sljedeće godine bila primljena u Komunističku partiju
Jugoslavije.
Predsjednik Višeg suda Aco Vučićević rekao
je da je taj sud donio rješenja o rehabilitaciji 148 lica po osnovu prethodnog zakona,
izglasanog u srpskoj skupštini 2004. godine. Skoro svi slučajevi, izuzev nekolicine
koji se tiču civila iz poslijeratnog doba, odnosili su se na vraćanje građanskih
prava i časti pripadnicima JVuO i pristalicama četničkog pokreta u Drugom svetskom
ratu.
– Trenutno, u radu imamo 140 zahtjeva za
rehabilitaciju ali se, ovog puta, većina odnosi na partizane ili njihove pristalice
– rekao je Vučićević za „Politiku”.
(Politika/Frontal)
