izvor: Frontal

Studija "Apstinenti u BiH" čiji su autori Srđan Puhalo i Neda Perišić koju je izdala Fondacija Fridrih Ebert  bavi se istraživanjem izbornih procesa iz ugla onih koji ne koriste svoje biračko pravo - tzv. političkih apstinenata. 

U nastavku donosimo pregled razultata koje je navedeno istraživanje donijelo.

Na izbornu apstinenciju utiče mnogo faktora, od onih koji su potpuno lični, preko situacije u društvu, do samog izbornog sistema. Studija istražuje njihove razloge i analizira njihov profil u odnosu na lokalne izbore 2012. godine.

Različite kategorije apstinenata: U okviru istraživanja identifikovane su tri kategorije apstinenata: građane koji nekada izlaze, a nekad ne izlaze na izbore (40,3%), one koji su glasali, ali više neće (30,1%) i one koji nikada ne glasaju na izborima (29,6%). Pripadnost određenoj kategoriji apstinenata u velikoj mjeri zavisi od socio-demografskih karakteristika ispitanika. Ova razlika je utvrđena na šest od sedam mjerenih varijabli: starost, obrazovanje, mjesto stanovanja, entitet, vjerska ubjeđenja, etnička pripadnost.

 Apstinenti u BiH nisu apolitični: Zainteresovanost za politiku, bilo da je riječ o apstinentima na nivou Bosne i Hercegovine, ili po pojedinim etničkim grupama, povezana je sa ponašanjem na izborima. Ispitanici, koji manipulišu svojim izlaskom na izbore, tj. nekad glasaju, a nekad ne, su i najviše zainteresovani za politiku, a slijede oni koji su razočarani i neće više da glasaju. Ispitanici koji nikada ne glasaju su i najmanje zainteresovani za politička dešavanja. Sasvim je jasno da najveći broj apstinenata ne možemo posmatrati kao apolitične, nezainteresovane za politiku, već kao osobe koje su nezadovoljne kvalitetom političkog izbora.

Ciljevi i ideali apstinenata: Sve tri kategorije apstinenata imaju identične ciljeve: borba protiv kriminala i korupcije, zaposlenost, pravna država, životni standard i socijalna pravda. Sasvim je jasno da apstinenti u Bosni i Hercegovini žele da žive u državi u kojoj će biti zaštićeni od korupcije i kriminala, u pravednom društvu u kojem će moći da žive od svog rada. Najintenzivnije društvene ciljeve nalazimo kod ispitanika koji su glasali, ali više neće, slijede oni koji nekad glasaju, a nekad ne, te oni koji nikada ne glasaju.

Glasači i apstinenti – zajedničke odlike i razlike: Rezultati provedenog istraživanja pokazuju da se glasači i apstinenti međusobno razlikuju. Ta razlika je više izražena kroz ponašanje ispitanika (zainteresovanost za politiku, povjerenje u institucije), manje kroz pojedine socio-demografske varijable (starost, mjesto stanovanja). Glasači izlaze na izbore nadajući se da će oni dovesti do poboljšanja stanja u društvu, ističući kako je to njihova dužnost i navika. S druge strane, apstinenti svoj neizlazak na izbore pravdaju time da od toga neće imati nikakve koristi, razočaranošću, korupcijom i kriminalom političara, ali i neispunjavanjem predizbornih obećanja. Glasači su više zainteresovani za politiku u odnosu na apstinente. Razlika između glasača i apstinenata je prisutna i kod nekih socio-psiholoških varijabli kao što su: nacionalizam, kosmopolitizam, odnos prema vođi i konzervativistička autoritarnost. Glasači su veći nacionalisti u odnosu na apstinente, imaju veću potrebu za vođom i izraženiju kolektivističku autoritarnost. Apstinenti su skloni autoritarnosti, glasači još više. Obje grupe su autoritarne, glasači ipak autoritarniji.

Među glasačima nalazimo i više onih koji  vjeruju institucijama sistema.

Ispitujući neke socio-psihološke varijable, pri čemu je propitivana autoritarnost kao sindrom crte ličnosti, kao što su: nacionalizam, kosmopolitizam, dogmatizam, cilj opravdava sredstvo, odnos prema vođi, konzervativizam, konzervativistička autoritarnost i liberalizam, stiče se utisak da domaći apstinenti nešto više „naginju“ autoritarnosti nego demokratiji. To se najbolje može osjetiti kroz njihovu nespremnost da mijenjaju svoje stavove i da poštuju drugačije mišljenje, kroz povišenu potrebu za vođom i zatvorenost u svoju etničku grupu. Važno je naglasiti da iza te autoritarnosti ne stoji i spremnost na preduzimanje ekstremnih akcija, na šta nam ukazuju relativno niske vrijednosti na varijabli cilj ´opravdava sredstvo´.

Tri kategorije apstinenata značajno se razlikuju samo na varijablama kosmopolitizam (ukidanje nacija, nacionalne podjele kao uzrok rata, tolerancija na drugo i drugačije) i liberalizam (pojedinac ispred kolektiva, individualne slobode, čovjek kao razumno biće, pravda za sve, tolerancija i različitost). Kosmopolitizam i liberalizam su najviše prisutni kod ispitanika koji nikada ne izlaze na izbore.

Povjerenje apstinenata u institucije: Bosanskohercegovački apstinenti samo donekle vjeruju institucijama. Najviše povjerenja u institucije nalazimo kod ispitanika koji nekad glasaju, a nekad ne, a potom kod ispitanika koji su glasali, ali više neće. Najmanje povjerenja u institucije nalazimo kod pravih apstinenata, onih koji nikada ne glasaju. Apstinenti u Bosni i Hercegovini najviše povjerenja imaju u vjerske organizacije, policiju, nevladin sektor i međunarodnu zajednicu, dok najmanje povjerenja nalazimo prema partijama i izvršnoj vlasti.

Gdje su apstinenti aktivni: Među apstinentima u Bosni i Hercegovini nema mnogo članova nevladinih organizacija, a među članovima je veoma malo onih koji su istinski aktivni. Najmasovnije su vjerske i sportske organizacije (manje od 20% apstinenata), a slijede omladinske organizacije, sindikati i udruženja boraca i žrtava rata. Najmanje je ispitanika koji su članovi ekoloških udruženja ili organizacija koja se bave zaštitom ljudskih prava.

Apstinenti u Bosni i Hercegovini donekle se međusobno razlikuju; ta razlika nije velika između onih koji manipulišu svojim izlaskom na izbore i razočaranih, koliko se oni koji nikada ne glasaju razlikuju u odnosu na ove dvije grupe.

Analize koje su rađene za svaku pojedinačnu etničku grupu pokazuju da vrsta apstinencije kod Bošnjaka i te kako zavisi od njihovih socio-demografskih karakteristika (pol, mjesto stanovanja, starost i obrazovanje). Kod hrvatskih ispitanika obrazovanje i starost su uticale na vrstu apstinencije, dok kod Srba ove varijable nisu imale nikakvog uticaja.

Bošnjački apstinenti međusobno se najviše razlikuju, a slijede hrvatski. Srpski apstinenti djeluju kao jedna prilično homogena grupa.  

izvor: Frontal