Iako se izgled i princip funkcionisanja mijenjao tokom godina, klima uređaji postoje više od 50 godina, dok su cjenovno postali prihvatljivi narodu u posljednjih par godina, a samim tim je porasla njihova popularnost. Ukratko ćemo objasniti princip funkcionisanja klima uređaja i objasnićemo pojmove koji se često pominju u specifikacijama. 

Kako rade klima uređaji? 

Klima uređaji hlade vazduh u prostoriji koristeći zanimljiv zakon fizike, pod nazivom fazna konverzija, koji kaže: Kada se tečnost konverzuje u gas, ona apsorbuje toplotu. Klima uređaji koriste faznu konverziju tako što specijalna hemijska jedinjenja (freon) isparavaju i kondenzuju se iznova i iznova u zatvorenom sistemu. Kada vruć vazduh kruži preko hladnog, ova jedinjenja apsorbuju toplotu dok prelaze iz tečnog u gasno stanje. Kako bi hlađenje bilo efikasno, klima uređaj ih ponovo vraća u tečno stanje koristeći visoki pritisak. U tom procesu, oslobađa se toplota koja se, zahvaljujući spoljašnjoj jedinici, izbacuje napolje. Kako se gas hladi, on se vraća u tečno stanje i onda se cio proces ponavlja. Vrlo zanimljivo i jednostavno, zar ne? 

Svi moderni klima uređaji su sa split sistemom, a to znači da se sastoje iz dva posebna dijela – unutrašnje i spoljašnje jedinice. Obje jedinice imaju funkciju isparivača i kondenzatora, a funkcija se mijenja u zavisnosti od moda rada. Ukoliko klima hladi prostoriju, unutrašnja jedinica ima funkciju isparivača, dok spoljašnja ima funkciju kondenzatora. Kada se prostorija zagrijeva, ove jedinice zamijene funkcionalnost - unutrašnja radi kao kondenzator, dok spoljašnja radi kao isparivač. 

Koje su namjene klima uređaja? 

Osnovne namjene klima uređaja su: 

- Hlađenje

- Grijanje

- Prečišćavanje vazduha (od dima, prašine i drugih nečistoća)

- Odvlaživanje vazduha (održavanje određene vlažnosti vazduha, što čini vazduh prijatnijim)

- Ventilacija 

Šta utiče na izbor klima uređaja? 

Kada smo prešli ove osnove, koje će neke zanimati, objasnićemo na osnovu kojih parametara se bira klima uređaj: 

- Veličina prostorije – najosnovniji parametar koji se gleda u toku kupovine klima uređaja. Ukoliko je prostorija veća, zahtijevaće klimu većeg kapaciteta.

- Termička izolacija

- Površina koju zauzimaju prozori

- Broj sunčanih dana u toku godine – izbjegavati postavljanje spoljašnje jedinice na direktno sunce

- Željene funkcije (tajmer, LED displej, inverter, itd.)

- Energetska klasa 

Manji uticaj može imati i broj osoba koji boravi u prostoriji, električni uređaji koji se nalaze u prostoriji (da li hlade ili griju), itd. 

Koji kapacitet klima uređaja odabrati? 

Kapacitet klima uređaja se mjeri u Btu (Britanska termalna jedinica) jedinici mjere. Jedan Btu iznosi 1055 Džula i u pitanju je količina energije koja je potrebna za hlađenje ili zagrijevanje jedne funte vode (0.45 litara) za jedan stepen Farenhajta. 

Za lakši odabir kapaciteta klime navešćemo konkretne primjere: 

- Prostorija od 20-35 metara kvadratnih – klima kapaciteta 9000 Btu

- Prostorija od 35-60 metara kvadratnih – klima kapaciteta 12000 Btu

- Prostorija od 60-80 metara kvadratnih – klima kapaciteta 18000 Btu

- Prostorija od 80-110 metara kvadratnih – klima kapaciteta 24000 Btu 

Imajte u vidu da su ovo proračuni za prostorije sa dvije osobe, prozorima prosječne veličine, izolacijom i izloženosti suncu i da kapacitet potrebne klime varira u zavisnosti od parametara koje smo prethodno naveli. 

Šta su energetske klase kod klima uređaja? 

Energetska klasa predstavlja odnos dobijene toplote i potrošnje električne energije. Prema normama Evropske Unije, klima uređaji koji su u stanju da prenesu više od 3.2W toplote u zamjenu za 1W potrošnje električne energije spadaju u A energetsku klasu. Kada klima uređaj grije, ova vrijednost je 3.6W.

COP koeficijent predstavlja odnos emitovane toplotne energije i utrošene električne energije. Dok EER koeficijent predstavlja odnos emitovane energije za hlađenje i utrošene električne energije. 

Šta znači gas kod klima uređaja? 

Kod klima uređaja koriste se razni gasovi koji se zovu jednim imenom – freoni. Oni se ne rastvaraju u vodi i inertni su, pa prodiru visoko u atmostferu. Oni se razlikuju po hemijskom sastavu, uticaju na ekologiju i vrsti uređaja u kojima se koriste. 

Donedavno, korišćeni su CFC i HCFC gasovi, od kojih je najzastupljeniji R22, i oni se izbacuju iz upotrebe zbog zaštite ekološke sredine. Sada ih masovno zamjenjuju freoni R407c i R410A, koji su ekološki i u skladu sa novom regulativnom Evropske Unije. Za krajnjeg korisnika razlika je u tome što klima uređaji sa R22 freonom najčešće spadaju u C, D ili F energetsku klasu, dok su klima uređaji sa R407C i R410A gasom uglavnom u A ili B energetskoj klasi. 

Šta je inverter kod klima uređaja? 

Kod klasičnih klima uređaja vazduh se uduvava punom snagom i one posjeduju samo dva stanja – isključen i uključen. Napredniji klima uređaji sa Inverterom posjeduju kontrolu brzine obrtaja motora kompresora radi regulacije protoka freona kroz sistem. Kako se dostiže zadata temperatura, pritisak u sistemu se smanjuje. Broj obrtaja motora kompresora se mijenja elektronskim putem i prilagođava uslova, što dovodi do toga da klima uređaj može da radi i na značajno nižim temperaturama ispod nule. Takva kontrola optimalnog protoka vazduha za rezultat ima manju potrošnju električne energije, duži vijek trajanja uređaja, manji troškovi održavanja i značajno bolji rad u zimskom periodu. 

izvor: B92