U dijelu 12. Izvještaja Savjetu bezbjednosti UN, koji se tiče neophodnosti dejtonske strukture BiH, Srpska poručuje da je odlučna da zaštiti strukturu uspostavljenu Ustavom BiH, kao i da su mehanizmi zaštite konstitutivnih naroda sadržani u njemu od suštinske važnosti za stabilnost zemlje.

“Ustav BiH održava stabilnost i demokratsku vlast kroz federalnu, dvoentitetsku strukturu i različite mehanizme koji su pažljivo koncipirani tako da zaštite entitete i tri konstitutivna naroda BiH. Zastoj između bošnjačkih i hrvatskih stranaka u BiH u pogledu izvršenja odluke Evropskog suda za ljudska prava u predmetu ‘Sejdić-Finci’ pokazuje osjetljivost ravnoteže postignute u dejtonskom Ustavu”, napominje se u dokumentu.

Dodaje se da upravo dejtonski Ustav uvažava činjenicu da stabilnost BiH zavisi od snažnih ustavnih mehanizama zaštite za sva tri konstitutivna naroda od rizika diskriminacije ili povrede od drugog ili oba konstitutivna naroda.

“Ove zaštite date su, između ostalog, u obliku tripartitnog Predsjedništva i mogućnosti predstavnika konstitutivnih naroda da izjave da je određeni zakonski propis destruktivan po njegove vitalne nacionalne interese”, navodi se u izvještaju i dodaje da dugotrajna i teška debata o tome kako izmijeniti Ustav BiH radi izvršenja odluke u predmetu “Sejdić-Finci” jasno pokazuje da su ustavni mehanizmi zaštite za svaki od tri konstitutivna naroda i dalje potreba koju duboko osjeća većina građana.

Uz podsjećanje da funkcionalno upravljanje nalaže da nivo BiH poštuje svoje ustavne granice, Srpska napominje da je često izuzetno teško postići politički konsenzus potreban za djelovanje na nivou BiH, što ne iznenađuje pošto postoji oštra razlika u stavovima između izbornog tijela u Srpskoj i Federaciji BiH /FBiH/ i između glasača koji pripadaju svakom od tri konstitutivna naroda.

“Nažalost, današnja uprava u BiH se ne pridržava ustavnog mandata kojime je uspostavljen decentralizovani federalni sistem”, navodi se u dokumentu i ističe da je, počevši nedugo nakon Dejtonskog sporazuma, visoki predstavnik postepeno konsolidovao ovlašćenja na nivou BiH suprotno Ustavu.

Visoki predstavnik je prvo sebi dao široka “bonska ovlašćenja” kojima je istisnuo cjelokupan demokratski sistem uspostavljen Ustavom, a zatim je iskoristio ta ovlašćenja za donošenje diktatorskih odluka – ponekad direktno, a ponekad indirektno – za sistematično centralizovanje vlasti u Sarajevu.

“Dejtonski ustavni sistem, koncipiran tako da na minimum svede mogućnost političkog konflikta, preokrenut je naglavačke kako bi se ta mogućnost maksimalno povećala. Prenošenje velikog broja nadležnosti, koje je izvršio visoki predstavnik, u stepenu u kom je najteže postići konsenzus je recept za rastrošnu i nedjelotvornu vlast. Proces centralizacije na čelu sa visokim predstavnikom rezultirao je neefikasnim institucijama i disfunkcionalnom politikom koja karakteriše nivo današnje BiH”, smatra Srpska.

Republika Srpska zbog svega toga radi na vraćanju uprave u BiH na federalnu strukturu uspostavljenu Ustavom, jer – ako bi nivo BiH upravljao samo onim područjima za koja su mu data ustavne nadležnosti – skoro da uopšte ne bi bilo moguće da dođe do političkog konflikta između entiteta i konstitutivnih naroda.

“Nivo BiH mogao bi da usmjeri svoju energiju na to da dobro obavlja svoje nadležnosti umjesto da rasipa sredstva duplirajući ili uplićući se u nadležnosti koje su Ustavom povjerene entitetima. Srpska se ne zalaže za slabu ili neefikasnu BiH, već traži da nivo BiH bude snažan i djelotvoran u pogledu njegovih ustavnih nadležnosti – onih čija su ovlašćenja ograničena na te nadležnosti”, ističe se u izvještaju.

Srpska podsjeća i na konstataciju Međunarodne krizne grupe /MGK/ da je BiH “u stvari, snažno decentralizovana federacija i takva će i ostati”, te da “nema ničeg lošeg u njenom bazičnom konceptu; decentralizacija je uobičajena i sve prisutnija u Evropi”.

“Federalna struktura BiH entitetima daje mogućnost da usvajaju reforme koje bi bile nemoguće na nivou BiH, s obzirom na inherentnu poteškoću postizanja konsenzusa na nivou cijele BiH. To entitetima omogućava da uče iz uspjeha i neuspjeha politika druge strane”, ocjenjuje se u dokumentu i podsjeća da MKG, u posljednjem izvještaju o BiH, opširno govori o problemima upravljanja u FBiH, ali kaže da “problemi Srpske nisu strukturni i ne nalažu trenutnu reformu”.

izvor: Srna