1. Prva se odnosi na kreiranje onoga što se zove “slika svijeta”. To su narativne strategije kojima se na strani čitalaca želi formirati opšti interpretativni okvir. U konkretnom slučaju radi se o petparačkim (a la Dejan Lučič) interpretacijama događaja poput ukidanja zlatne poluge, geostrateških situacija Saudijske Arabije i/ili Afganistana, migrantske krize, ekonomske krize u Grčkoj i sl. Ovi kompleksni planetarni događaji predmet su stalnih diskusija vrhunskih stručnjaka bez još uvijek postignutog naučnog i političkog konsenzusa. Tako na primjer, najjaču opoziciju ideji oslobađanja dolara od čvrste podloge možemo naći, (gle iznenađenja), upravo u akademskoj zajednici SAD-a, npr. radovima autora kao što je Marej Rodbard i njegovi sljedbenici. Od jednog filmskog radnika kao što je Kusturica ne očekuje se, naravno, da bude upoznat sa savremenom naučnom polemikom u tako visokospecijalizovanim oblastima kao što je monetarna politika, ali prepotencija da se o tako kompleksnim pitanjima iznose tako paušalne ocjene predstavlja pravu pravcatu intelektualnu drskost. Koja možda nekome može biti i šarmantna. Ali to je tek manji dio ovog degutantnog skandala od intervjua. Šta reći o čovjeku koji Kantovski kategorički imperativ povezuje s “nacionalnim revolucijama XIX vijeka” – dakle, jednu propoziciju koja predstavlja deskripciju univerzalnog u čovjeku lokalizuje na nacionalnu osnovu? (Jadni Kant se okreće u grobu, a moji studenti koji su tolike muke mučili s Kantom vjerovatno šize). O Kusturičinoj redukcionističkoj interpretaciji istorije, sa karakterističnim motivom binarne teodiceje u kojoj se antihristi materijalizuje u liku Amerike, psihoanalitički obrazovani stručnjaci vjerovatno bi imali svačega zanimljivog za reći. Naravno, kao karakterističan folklor u ovoj vrsti “filozofije” svijeta i života imamo i sve klasične teorija zavjere: od Soroša, urote SAD protiv Evrope i cijelog svijeta, rasističke interpretacije Islama itd itd. Da nije u krajnjim instancama opasno, ovo šarlatanstvo bilo bi komedija, ali ovako je u pitanju ozbiljniji žanr, a sam autor groteskni lik potpuno kao iz Kusturičnih ranih filmova.

2. No ono što ostaje prava poruka zamaskirana velom populističkih parola dato je na samom početku intervjua. Kusturica izjavljuje, ni manje ni više do sljedeće: da li je “važnije utvrditi da li je Dodik krao, nego da li im se pred dvorištem nalaze vehabije koje sutra mogu sve da ih pokolju”; te se pita kako je “moguće da u okviru istog naroda postoje ljudi koji žele da procesuiraju Dodika, a pred njima su teroristi koji razvaljuju čitav jedan svet.“ Režiser kao da smatra da ovo nije država te da mi imamo samo jednog policijaca ili samo jednu policijsku jedinicu, koja bira da li će se baviti ili kriminalom ili terorizmom. Nije mu izgleda jasno da u savremenim društvima postoji mehanizam podjele rada te da je sasvim prirodno da se jedan dio bezbjednosnih snaga fokusira na prijetnju terorizma, a drugi na privredne i ostale vrste kriminaliteta. Osim toga, kako to pokazuju relevantna iskustva iz mnogih država, stvarna borba protiv terorizma ne samo da ne isključuje eliminaciju finasnijskog kriminala, već, naprotiv, presjecanje “crnih” tokova novca predstavlja preduslov za efikasnu borbu protiv terorizma.

3. Kao zaključak možemo se osvrnuti na uvredljivu izjavu: “da li će Republika Srpska da opstane bez Dodika - neće sigurno”. Kao pripadnik Srpskog naroda iz RS (a ne “Dodikovog naroda”-kako to režiser definiše) mogu reći sljedeće. Neće opstati možda ova i ovakva RS, ova RS iz “Dodikovske” ere. Ali mnogi od nas i ne žele takvu RS, već jednu koja bi bila “bolji entitet”, “naša kuća” u kojoj postoji vladavina prava i pravna država; takva u kojoj bi akteri višemilionskih afera odgovarali, a počinioci ubistava bivali pohapšeni. Premda smo zabrinuti (i prepadnuti) terorizmom, ipak ne želimo policijsku državu i nismo spremni da žrtvujemo slobodu za sigurnost. Mi se nadamo Republici u kojoj plate ne bi kasnile i koja ne bi bila najsiromašnije mjesto na evropskom kontinentu. U kojoj stopa nezaposlenosti ne bi bila najviša u Evropi i iz koje 80% diplomiranih studenata ne bi željelo da ode. Mi se nadamo jednoj RS koja ide ka Evropi, Evropi kao ideji i sistemu vrijednosti. Članstvo u Evropskoj uniji manje nam je značajno samo po sebi, već kao sredstvo da se ta vizija pounutri u širim slojevima stanovništva. Onog istog stanovništva sluđenog plejadom populističkih šarlatana koje jedan Režim na izdisaju upošljava u pokušaju da izbjegne neminovno.

Aleksandar Savanović